Phân tích hình tượng nhân vật con hổ trong bài Nhớ rừng của Thế Lữ

Hình tượng con hổ là hình tượng trung tâm trong bài Nhớ rừng của Thế Lữ. Thấm đượm trong từng câu, từng ý là nỗi nhớ rừng của con hổ. Nỗi nhớ ở đây được biểu hiện một cách hết sức mãnh liệt, có khi trở nên dữ dội trên nhiều khía cạnh của tình cảm, chứ không phải là một nỗi nhớ man mác bâng quơ. Nồi nhớ ở đây, giống như nỗi nhớ của một anh hùng bị thất thế, chứ không phải nỗi nhớ của một kẻ bé nhỏ, bình thường.

Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt...
Vì con hổ: Sa cơ, bị nhục nhằn tù hãm

Nó cảm thấy nhục vì phải trở thành một “thứ đồ chơi cho một lũ người”, “mắt bé” nhưng lại “ngạo mạn” và “ngẩn ngơ”. Nó không chịu được cái cảnh phải sống ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi.

Nó căm hờn! Nó thấy nhục! Nó khinh ghét tất cả! Vì nó đang phải nằm dài trong cũi sắt.

Nỗi nhớ rừng của nó càng được biểu hiện một cách mãnh liệt hơn, sâu sác hơn khi nó hồi tưởng về một thời quá khứ vàng son, oanh liệt của mình với một tâm trạng luyên tiếc:

Nó nhớ những hình ảnh đẹp đẽ, những âm thanh vang vọng của núi rừng: Nhớ rừng sơn lâm, bóng cả, cây già. Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi, với khi thét khúc trường ca dữ dội.

Giữa cảnh thiên nhiên hùng vĩ đó, hổ xuất hiện như một vị thần. Từ bước chân, dõng dạc đến lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng; từ Vờn bóng âm thầm đến quắc đôi mắt thần làm sáng rực cả hang tối, nó là chúa tể của muôn loài, làm cho mọi vật phải im hơi lặng tiếng.

Nó nhớ những kỉ niệm trong cuộc sống thường ngày của nó ở chốn rừng sâu, nhớ đến thèm khát, cháy bỏng, những lúc say mồi dưới ánh trăng:

Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối
Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan?

Những lúc ngủ ngon khi bình minh đang lên và chim rừng đang tưng bừng ca hát cứ in đậm trong nó.

Những lúc chờ đợi mảnh mặt trời tắt đi, một mình chiếm lấy cả không gian bí mật, để làm chủ sơn lâm. Hổ còn nhớ cả những lúc chiêm ngưỡng vẻ đẹp của giang sơn sau một cơn mưa rừng dữ dội.

Tất cả đố với nó là một thời oanh liệt, vàng son quý giá.

Nhưng thời oanh liệt đó đã thuộc về dĩ vãng. Nó chỉ còn biết cất tiếng than bế bắc:

Than ôi Thời oanh liệt nay còn đâu! Càng căm uất cho số phận của mình lúc sa cơ thất thế, càng luyến tiếc về một quá khứ oai hùng, oanh liệt, con hổ tỏ một thái độ khinh bạc, coi thường cuộc sống thực tại, giả dối đang diễn ra chung quanh nó:

Ghét những cảnh không đời nào thay đổi
Những cảnh sửa sang, tầm thường, giả dối
Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng...

Chẳng qua cũng chỉ là học đòi, bắt chước vẻ hoang vu, của chốn nghìn năm cao cả, âm u.

Khinh bạc với hiện tại, nó lại khát khao được trở về với nơi núi non hùng vĩ để ngự trị sơn lâm, trở về cuộc sống tự do, phóng khoáng, sắt. Chúa sơn lâm đành thả hồn mình theo giấc mộng ngàn để được sống lại những phút oanh liệt, để xua tan những ngày ảm đạm ngao ngán của mình trong hiện tại.

Con hổ nhớ rừng, một thời oanh liệt đã qua chính là vì chán ngán trước cuộc sống mà nó đang bị giam hãm, mất tự do.

Tâm trạng của con hổ, cũng chính là tâm trạng của tác giả, tâm trạng của một lớp người trong xã hội lúc bấy giờ (1931 - 1935) cảm thấy bế tắc trước cuộc sống, chán chường với thực tại, khát khao một cuộc đời tự do, phóng khoáng mặc dầu chưa được định hướng rõ ràng. Đó cũng là một thái độ đáng quý, đáng trân trọng.