Cảm nhận vể Bài phát biểu đọc trước mộ Mác cùa Ăng-ghen

Mác và Ăng-ghen là người Đức, đôi bạn chiến đấu chí thân gần suốt bốn mươi năm trời, từ năm 1844 đến năm 1883, khi Mác qua đời.
Ngày 14 tháng 3 năm 1883, Mác mất. Trong lễ mai táng, Ăng-ghen đã thay mặt bạn hữu và đồng chí chiến đấu nói lên lời vĩnh biệt. Bài phát biểu của Ãng-ghen đọc trước mộ Mác được nhiều người coi như một bài điếu văn.

Bài phát biểu của Ăng-ghen gồm có ba ý lớn: giờ phút thiêng liêng Mác ra đi và sự trống vắng mà Mác để lại; ca ngợi những cống hiến to lớn của Mác về triết học, về cách mạng; hàng triệu người trên thế giới tiếc thương Mác.

Mở đầu bài phát biểu, Ăng-ghen trình bày ngày giờ Mác qua đời, đó là chiều ngày mười bốn tháng ba, vào lúc ba giờ kém mười lăm phút, năm 1883. Ăng-ghen dùng cách nói giảm, cách so sánh tăng cấp để nén bớt nỗi xúc động đau thương và biểu lộ niềm tự hào đối với Mác: “... nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại dã ngừng suy nghĩ, ông ngủ thiếp đi thanh thản trển chiếc ghế bành - nhưng là giấc ngủ ngàn thu”, “con người đó ra đi là một tổn thất lớn không sao lường trước được... rồi đây người ta sẽ cảm thấy trống vắng do sự qua đời của bậc vĩ nhân ấy gây ra”.

cmac-ang

Ăng-ghen dùng những từ ngữ đẹp đẽ nhất để tôn vinh Mác: “nlià tư tưởng vĩ đại nhất, bậc vĩ nhân”. Thật không có cách nói nào trang trọng hơn, cảm động hơn cách nói của Ăng-ghen trong giờ phút thiêng liêng vĩnh biệt người bạn chiến đấu thân thiết thủy chung của đời mình.
Tiếp theo, Ăng-ghen phân tích, đánh giá, ngợi ca những cống hiến to lớn của Mác. Lúc thì ông dùng cách nói tăng cấp, lúc thì ông dùng cách so sánh tương phản đối lập, lúc thì dùng cách liệt kê, rất biến hóa, chặt chẽ và biểu cảm.

Giống như Đác-uyn đã tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ, Mác đã tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người. Mác đã chĩ rõ kinh tế là hạ tầng cơ sở. Con người ta trước hết cần ăn, mặc, ở... rồi sau đó mới có thể làm chính trị, khoa học, nghệ thuật, tôn giáo... các thể chế nhà nước, các quan điểm pháp quyền, nghệ thuật, tôn giáo của một dân tộc, một thời đại chỉ có thể phát triển từ việc sản xuất, từ một nền kinh tế nhất định.

Công hiến to lớn của Mác “không chỉ có thế thôi”. Mác đã tìm ra “quy luật vận động riềng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay”, đã “phát hiện ra giá trị thặng dư của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa”. Ăng-ghen đã dùng cách so sánh đối lập để khẳng định tầm vóc vĩ đại về triết học của Mác. Khi các nhà kinh tế tư sản cũng như các nhà phê bình xã hội chủ nghĩa đều mò mẫm trong bóng tối thì Mác đã phát hiện ra giá trị thặng dư trong lĩnh vực này, lập tức một ánh sáng đã xuất hiện.

Ăng-ghen ca ngợi Mác có một trí tuệ siêu phàm. Đối với khoa học, Mác coi đó là một động lực của lịch sử, một lực lượng cách mạng. Mác đã tiên cảm, đã có niềm vui thật sự trước mọi phát kiến trong bất cứ khoa học lí luận nào, nhưng niềm vui của ông còn lớn hơn nữa khi phát kiến đó nhanh chóng có tác động đến công nghiệp, đến sự phát triển của lịch sử nói chung.

Ăng-ghen ca ngợi Mác là nhà cách mạng, vì đấu tranh là hành động của ông. Mác đã tham gia vào việc lật đổ xã hội tư sản và các thiết chế nhà nước do nó dựng lèn. Mác đã tham gia vào sự nghiệp giải phóng giai cấp vô sản hiện đại. ông là người có công đầu tiên đem đến cho giai cấp vô sản ý thức về địa vị và yêu cầu của mình, ý thức về điều kiện để tự giải phóng. Công lao của Mác rất to lớn. ông là một trong những người sáng lập ra Hội liên hiệp công nhân quốc tế, đây là sự nghiệp mà ai xây dựng nên đều lấy làm tự hào, thậm chí dù người đó không làm gỉ thêm nữa. Ăng-ghen ca ngợi tinh thần đấu tranh cách mạng của Mác là đã đấu tranh một cách say sưa, lỉièn cường và có kết quả.

Phần cuối bài phát biểu, Ăng-ghen cho biết hàng triệu người ở khắp châu Âu và châu Mĩ, từ những hầm mỏ ở Xi-bia đến tận Ca-li- phooc-ni-a đã tôn kính, yèu mến và khóc thương Mác khi ông qua đời. Ăng-ghen khẳng định rằng, Mác có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù riêng nào cả.

Những người cộng sản trên toàn thế giới kính trọng và tôn vinh Mác là người thầy của giai cấp công nhân, là lãnh tụ thiên tài của chủ nghĩa cộng sản. Ăng-ghen ca ngợi Mác là một vĩ nhân mà tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi.

Ngoài tính biểu cảm, bài phát biểu của Ăng-ghen trước mộ Mác còn mang tính chất một văn bản chính luận có lí lẽ sắc bén, cách lập luận chặt chẽ, nêu dẫn chứng hùng hồn nên đã làm nổi bật tầm vóc lớn lao của một bậc vĩ nhân đã có công sáng lập ra chủ nghĩa Mác.

Qua bài điếu văn này, Ăng-ghen vừa biểu lộ niềm tự hào và thương tiếc người bạn vừa qua đời, vừa đánh giá và ngợi ca những cống hiến to lớn của Mác về Triết học, về đấu tranh cách mạng.

Triết học Mác trải qua 150 năm, sự vật vốn phát triển không ngừng. Lịch sử vốn vận động không ngừng theo xu hướng đi lên. Ngày nay, khoa học và kĩ thuật đang phát triển như vũ bão với bao phát minh kì diệu. Nhân loại đang bước vào một thời đại mới, thời đại của nền kinh tế tri thức, nền kinh tế thị trường. Đất nước ta đang đổi mới và phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Bài phát biểu của Ăng-ghen đọc trước mộ Mác là một tài liệu quý báu để chúng ta ngưỡng mộ tìm hiểu cuộc đời Mác, để nghiên cứu và học tập tư tưởng vĩ đại của Mác.

Viết bình luận